داکت اسپلیت چیست؟
داکت اسپلیت نوعی سیستم تهویه مطبوع بوده که می تواند گرمایش و سرمایش هوای اتاق را تامین کند. از این رو می توان از آن در فصول گرم و سرد سال استفاده کرد.
سیستم داکت اسپلیت دارای کانال کشی بوده و از آنجا که قادر به تولید سرما و گرما بوده و در سقف های کاذب نیز قرار می گیرد، محبوبیت زیادی پیدا کرده و در ساختمان هایی با کاربری های مختلف رایج شده است.
عملکرد داکت اسپلیت مشابه اسپلیت های دیواری یا کولر گازی ها است، با این تفاوت که به جای اواپراتور یا پانلی که روی دیوار نصب می شود از یک یونیت داخلی توکار استفاده شده، و تنها یک یا چند دریچه در داخل اتاق تعبیه شده تا هوای مورد نظر به اتاق وارد شود.
داکت اسپلیت ها از دو یونیت داخلی و خارجی تشکیل شده اند که یونیت خارجی دارای کندانسور و یونیت داخلی شامل اواپراتور است. هوای سرد یا گرم شده در اواپراتور توسط کانال کشی هوا به سایر قسمت های ساختمان منتقل می شود. برای تنظیم دمای اتاق نیز معمولا از ترموستات استفاده شده و به کمک آن فرمان روشن و خاموش شدن کمپرسور صادر می شود. ( درباره ترموستات سردخانه بیشتر بدانید. )
عملکرد داکت اسپلیت به این صورت است که در قسمت کندانسور، گاز مبرد به وسیله کویل کندانسور و فن قرار گرفته بر روی آن خنک شده و پس از کاهش دمای مبرد به سمت شیر انبساط هدایت می شود؛ در شیر انبساط از فشار آن نیز کاهسته شده و برای جذب گرمای محیط وارد یونیت داخلی و کویل اواپراتور می شود.
در یونیت داخلی، گرمای هوا به مبرد منتقل شده و در نتیجه دمای هوای اطراف کویل اواپراتور کاسته می شود. این هوای خنک شده توسط فن های یونیت و کانال کشی و انشعاب های طراحی شده به سمت دریچه های خروجی حرکت کرده و وارد اتاق مورد نظر می شود.
در حالت گرمایشی نیز معمولا به کمک یک شیر چند راهه مسیر حرکت مبرد تغییر کرده و به این ترتیب مبرد گازی این بار در کویل گرمایشی گرم می شود و مانند سیکل قبل از طریق لوله های مسی به کویل گرمایشی یونیت داخلی هدایت می شود تا گرمای خود را از طریق کانال کشی به محیط اتاق منتقل کند.
داکت اسپلیت ها یا کانال اسپلیت ها در ظرفیت های مختلفی از جمله 18000، 24000، 36000، 30000، 36000، 42000، 48000، و 60000 بی تی یو (BTU) و به صورت تک فاز یا سه فاز تولید و عرضه می شوند.
مزایا و معایب داکت اسپلیت
داکت اسپلیت ها دارای مزایا و معایب مختلفی بوده که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نحوه خنک کاری: سیستم های کانالی در سقف کاذب قرار گرفته و به وسیله کانال های هوا و انشعاب های مربوطه هوای خنک شده توسط اواپراتور را به قسمت های مختلف خانه منتقل می کنند؛ بنابراین می توان توسط یک یونیت داخلی خنک سازی چندین بخش از خانه را بر عهده گرفت. ( برای آگاهی بیشتر می توانید مقاله تفاوت اواپراتور و کندانسور را بخوانید. )
- زیبایی ظاهری: از آنجا که یونیت داخلی داکت اسپلیت ها درون کانال و در سقف کاذب قرار می گیرد، لذا قابل رویت نخواهد بود. تنها بخشی که در معرض دید است، دریچه های هوای کانال ها در اتاق ها است. بنابراین استفاده از داکت اسپلیت ها از نظر زیبایی دارای ویژگی مثبتی هستند.
- توزیع متوازن هوا: از آنجا که در این سیستم برای انتقال هوا از کانال استفاده شده است، و این کانال کشی بر اساس بار حرارتی و هوای مورد نیاز هر بخش طراحی شده است، لذا می توان جریان هوای خارج شده از یونیت داخلی را به طور متوازن در بخش های مختلف خانه یا محل کار توزیع کرد تا تمامی فضا‌های مورد نظر به طور کامل تحت پوشش قرار گیرد.
- تامین هوای تازه: در داکت اسپلیت ها علاوه بر استفاده از هوای برگشتی و کانال برگشت هوا، می توان از هوای تازه نیز استفاده کرد. این هوای تازه توسط دریچه تامین هوای تازه و از محیط بیرون وارد محیط تهویه می شود. استفاده از هوای تازه یکی از موارد مهم خصوصا در مواردی همچون بیمارستان ها، کتابخانه ها، باشگاه ها، و… بوده و توسط داکت اسپلیت می توان آن را تامین کرد.
- فیلتر هوا: خروج هوای پاک از جمله مزیت های یک سیستم تهویه مطبوع به شمار می رود. در داکت اسپلیت ها، از یک فیلتر هوا در یونیت داخلی استفاده شده تا هوای عبور کننده از روی کویل اواپراتور را از نظر آلودگی و گرد و غبار فیلتر کند و نهایتا هوایی پاک و تمیز را وارد اتاق کند.
در کنار مزایای داکت اسپلیت که بیان شد، معایبی نیز در مورد این دستگاه وجود دارد که مواردی از آن ها عبارت است از:
- دمای یکسان اتاق ها: از آن جا که تمامی اتاق ها توسط کانال به یک یونیت داخل متصل می شود، لذا دمای تمامی زون ها یکسان خواهد بود.
- صدای فن: در یونیت داخلی دستگاه داکت اسپلیت، از فن جهت دمش هوا به داخل کانال استفاده می شود. این صدا در کانال ها که اغلب از ورق گالوانیزه ساخته می شوند تشدید شده و به قسمت های مختلف خانه منتشر می شود. از این رو تولید صدای نامطلوب فن ها از جمله معایب داکت اسپلیت ها به شمار می رود.
- نصب دشوار: نصب دستگاه داکت اسپلیت در مقایسه با سایر کولرهای گازی سخت تر است. از جمله مواردی که منجر به سختی نصب آن می شود، می توان به نصب کویل آبگرم، برزنت، دریچه بازدید، دریچه هوای رفت، دریچه هوای برگشت، و … اشاره کرد.
تفاوت های داکت اسپلیت و چیلر
داکت اسپلیت و چیلر، هر دو جزو دستگاه های تهویه مطبوع متداول با قابلیت سردسازی بوده، اما نسبت به یکدیگر دارای تفاوت هایی هستند که در ادامه این بخش به مقایسه آن ها پرداخته می شود. ( درباره چیلر صنعتی و انواع آن بیشتر بدانید. )
- نحوه کنترل: اولین تفاوت چیلر با داکت اسپلیت در نحوه به کارگیری آن ها است؛ بدین معنا که چیلر جزو سیستم های مرکزی بوده و به کمک آن می توان سرمایش کل مجتمع را تامین کرد؛ اما سیستم داکت اسپلیت، سیستم محلی بوده و برای هر واحد (با توجه به ظرفیت برودتی مورد نیاز) به طور جداگانه یونیت مجزایی تعبیه می شود.
- ظرفیت سیستم: ظرفیت چیلرها و داکت اسپلیت ها با یکدیگر متفاوت بوده و به طور کلی چیلرها دارای ظرفیت بالاتری بوده و معمولا به گونه ای طراحی می شوند که همواره در حالت بار کامل قرار گیرند تا از بازدهی بیشنه خود بهره مند شوند. بازه ظرفیت چیلرها در محدوده 10 الی 1000 تن تبرید است. اما از آنجا که داکت اسپلیت ها برای یک واحد مجزا طراحی شده اند، لذا دارای ظرفیت کمتری (حداکثر 5 تن تبرید) هستند.
- تنظیم دما: در سیستم چیلر به کمک ترموستات می توان فن کویلی را که در واحد نصب شده تحت کنترل داشت. به همین دلیل می توان دمای هر اتاق را به طور جداگانه تنظیم کرد؛ اما در داکت اسپلیت امکان تنظیم دما برای هر اتاق به صورت جداگانه وجود نداشته و دمای تنظیمی برای تمامی زون ها اعمال می شود؛ چرا که تمامی زون های مورد نظر به یک یونیت متصل شده است. البته برا رفع این مشکل می توان از دمپرهای هوا جهت کنترل دبی هوای ورودی به هر اتاق استفاده کرد؛ هر چند این موضوع علاوه بر هزینه مازاد و پیچیدگی فنی، باعث ایجاد مشکل در بالانس هوا و کانال کشی خواهد شد.
- نیاز به تجهیزات جانبی: در هر دو سیستم امکان گرمایش وجود دارد، اما در دستگاه چیلر نیازی به تجهیزات مازاد خاصی برای تغییر سیکل نبوده، در حالی که در سیستم داکت اسپلیت برای تامین گرمایش علاوه بر شیر چند راهه و متعلقات دیگر، نیاز به کویل گرمایشی در یونیت داخلی است. که این موضوع باعث تحمیل هزینه مازاد و پیچیدگی فنی خواهد بود.
- کنترل رطوبت و فیلتراسیون هوا: از دیگر تفاوت های مهم بین چیلر و داکت اسپلیت امکان رطوبت زنی و رطوبت گیری و همچنین فیلتر کردن هوا است. در چیلرها با استفاده از یک دستگاه هواساز می توان بخش های رطوبت گیری، رطوبت زنی، و جعبه فیلتر هوا را درون یونیت هواساز قرار داده و به بهترین شکل ممکن کیفیت هوا و رطوبت را کنترل کرد. اما در مورد داکت اسپلیت تنها در حالت سرمایش می توان عملیات رطوبت گیری را انجام داد، چرا که با عبور هوا از روی کویل سرد اواپراتور، بخار هوا به نقطه شبنم خود رسیده و به صورت قطرات آب از سینی زیرین یونیت داخلی خارج می شود. این موضوع باعث کاهش رطوبت هوای خروجی از کویل خواهد شد. اما در زمستان هیچ کنترلی بر رطوبت زنی وجود ندارد. همچنین برای نصب فیلتر در داکت اسپلیت به دلیل محدودیت فضا و قرار داشتن یونیت در سقف کاذب با مشکل مواجه بوده و فیلتراسیون به خوبی و آسانی هواساز و چیلر نخواهد بود.
- سطح صدای تولیدی: از نظر تولید نویز و صدای نامطلوب، داکت اسپلیت به دلیل نصب در نزدیکی محل سکونت افراد و قرار گیری فن اواپراتور در داخل کانال کشی دارای صدای بیشتری نسبت به چیلرهایی بوده که در بام ساختمان ها نصب می شوند.
- سیستم خنک کننده: در سیستم چیلر با توجه به نوع پخش کننده های برودت می توان از کانال هوا و هواساز و یا لوله و فن کویل استفاده کرد. در صورتی که از سیستم آب خنک (فن کویل و لوله کشی) استفاده شود، فضای اشغال شده برای انتقال مایع سرد کننده کمتر خواهد بود؛ این در حالی است که در داکت اسپلیت سیستم خنک کننده از نوع هوا خنک بوده و نیازمند کانال کشی است، و این مورد باعث اشغال فضای محیط مورد نظر می شود.
- مصرف انرژی و هزینه برق: با توجه به این که چیلرها جزو تجهیزات مرکزی بوده و از طرفی دارای راندمان خوبی در نقطه کاری خود هستند لذا استفاده از چیلرها در حالت بار کامل به طور کلی نسبت به داکت اسپیلت ها ارجحیت دارد. اما از طرفی از آنجا که سیستم داکت اسپیلت سیستمی مجزا بوده، لذا هزینه برق مصرفی آن برای هر واحد به صورت جداگانه حساب می گردد که این موضوع را می توان از نکات مثبت آن دانست.
جمع بندی
چیلر و داکت اسپلیت هر دو از جمله تجهیزات سرمایشی بوده و با در نظر گرفتن تمهیداتی می توان از آن ها برای گرمایش نیز استفاده کرد. چیلرها از سیستم های موتورخانه مرکزی، و داکت اسپلیت ها سیستم های محلی بوده و برای هر واحد به صورت جداگانه کار می کند.
به طور کلی چیلرها دارای ظرفیت بالا، بازدهی بالا، و وزن و ابعاد بزرگی هستند، در حالیکه داکت اسپلیت ها دارای ظرفیت کمتر از 5 تن تبرید و وزن و ابعاد کوچکتر بوده و حتما نیازمند کانال کشی هوا هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره می توانید توسط شماره تلفن 66903810-021 با کارشناسان فراسرد تماس حاصل فرمایید.