کمپرسور سردخانه یا موتور سردخانه چیست و انواع آن

بنابراین چهار قسمت اصلی سیستم سرمایش یک سردخانه کمپرسور، کندانسور، شیر انبساط و اواپراتور هستند که در این بین کمپرسور سردخانه نقشی بسیار مهم داشته و قلب سیستم سرمایش آن محسوب می گردد. به همین دلیل کمپرسور را اصطلاحاً موتور سردخانه نیز می نامند.

سردخانه ها از زیرساخت های ضروری برای تکمیل زنجیره تولید تا مصرف محصولات غذایی و دارویی هستند. در سردخانه محصولات در دمای پایین نگهداری می شوند تا ماندگاری آن ها افزایش پیدا کرده و سلامت و کیفیت آن ها تا زمان رسیدن به دست مصرف کننده حفظ شود.

مانند بسیاری دیگر از سیستم های برودتی، برای تأمین سرمایش مورد نیاز سردخانه ها از سیکل ترمودینامیکی تبرید تراکمی استفاده می شود.

نقش کمپرسور در سردخانه

همان طور که گفته شد، کمپرسور سردخانه یکی از چهار بخش اصلی سیستم سرمایشی آن است.

مبرد گازی کم فشار پس از خروج از اواپراتور وارد کمپرسور شده و کمپرسور با صرف انرژی، فشار و دمای آن را افزایش می دهد به طوری که امکان دفع حرارت از مبرد به هوای محیط فراهم شود. علاوه بر این، کمپرسور با افزایش فشار، مبرد را در سیستم تبرید به جریان در می آورد.

انواع کمپرسور سردخانه

کمپرسورها را از جنبه های مختلفی می توان دسته بندی کرد. مهم ترین معیار دسته بندی کمپرسور سردخانه مکانیزم عملکرد آن است. به طور کلی کمپرسورهای تبرید در انواع مختلفی تولید می شوند ولی معمولاً در سردخانه ها از سه نوع رفت و برگشتی (Reciprocating)، اسکرال (Scroll) و اسکرو (Screw) استفاده می شود.

کمپرسورهای رفت و برگشتی یا پیستونی از یک یا چند سیلندر و پیستون تشکیل می شوند. نحوه کار این کمپرسورها بدین صورت است که حجم مشخصی از بخار مبرد بین پیستون و دیواره سیلندر محبوس شده و با حرکت پیستون فشرده می شود. ورود و خروج بخار مبرد به داخل سیلندر توسط سوپاپ های مکش و تخلیه کنترل می گردد.

عملکرد کمپرسورهای اسکرال نیز بر اساس به دام انداختن مقداری بخار مبرد و سپس کاهش تدریجی حجم آن است. این کمپرسورها از دو مارپیچ تشکیل می شوند که رو به روی هم قرار گرفته و برجستگی های مارپیچی آن ها مابین یکدیگر قرار می گیرند.

یکی از مارپیچ ها ثابت بوده و دیگری توسط موتور چرخانده می شود که به ترتیب مارپیچ های ثابت و متحرک نامیده می شوند. با چرخش مارپیچ متحرک، گاز مبرد بین شیارهای دو مارپیچ محصور شده و فشرده می شود.

کمپرسور اسکرو دارای دو محور با دنده های مارپیچ است که روتور یا مارپیچ نر و ماده نامیده می شوند. سطح مقطع مارپیچ نر به صورت دندانه های محدب و سطح مقطع مارپیچ ماده به صورت دندانه های مقعر است.

دو مارپیچ به نحوی در کنار یکدیگر نصب می شوند که دنده های مارپیچ نر در شیارهای مارپیچ ماده قرار می گیرند. با چرخش دو مارپیچ، گاز بین آن ها به دام افتاده و حجم آن به تدریج کاهش پیدا می کند.

از سوی دیگر، کمپرسورهای سردخانه ای را می توان بر اساس ساختمان به سه دسته باز (Open)، بسته (Hermetic) و نیمه بسته (Semi-Hermetic) تقسیم کرد.

در کمپرسورهای باز، موتور خارج از محفظه کمپرسور قرار نصب می شود، ولی در کمپرسورهای بسته، کمپرسور و موتور آن داخل یک محفظه بسته جوشکاری شده قرار می گیرند.

استفاده از کمپرسورهای بسته معمولاً محدود به سردخانه های کوچک با ظرفیت کم است. دسته دیگر کمپرسورهای سردخانه، کمپرسورهای نیمه بسته هستند. ( درمورد ساخت سردخانه کوچک و بزرگ در سال ۱۴۰۲ بیشتر بدانید. )

در کمپرسورهای نیمه بسته نیز، کمپرسور و موتور در یک محفظه بسته قرار داده می شوند، ولی امکان باز کردن محفظه برای تعمیر و نگهداری وجود دارد.

معیار دیگر دسته بندی کمپرسور سردخانه، نوع مبرد یا مبردهای سازگار با آن است. برای هر سردخانه باید کمپرسوری انتخاب شود که با مبرد مورد استفاده در آن سازگار باشد.

جمع بندی

در سردخانه ها نیز مانند بسیاری دیگر از سیستم های تبرید، از سیکل ترمودینامیکی تبرید تراکمی استفاده می شود. وظیفه کمپرسور در این سیستم ها افزایش فشار و دمای مبرد و به جریان انداختن آن داخل سیکل است.

بدین ترتیب کمپرسور سردخانه نقش بسیار تعیین کننده ای در عملکرد آن دارد. کمپرسورهای سردخانه را می توان از نظر نوع عملکرد، نوع ساختمان و همچنین نوع مبرد دسته بندی کرد.