سردخانه دارویی و شرایط نگهداری داروها در سردخانه

زنجیره تأمین سرما (سردخانه دارویی)‌ در بسیاری از زمینه ها مانند سلامت انسان و غذا یک شرط ضروری است. اختلال در زنجیره تأمین سرما گاهی می تواند حتی عواقب کشنده ای داشته باشد.

بنابراین دقیقاً چگونه می توان شرایط زنجیره تأمین سرما را که چنین جایگاه مهمی برای سلامتی ما دارد فراهم کرد؟ در این مطلب ضمن پاسخ به این سوال که زنجیره تأمین سرما در صنعت داروسازی چیست، به این موضوع نیز می پردازیم که زنجیره تأمین سرما برای سلامتی ما چیست و هدف از زنجیره تأمین سرما چیست.

سردخانه دارویی در صنعت داروسازی

در صنعت داروسازی روزانه میلیون ها نوع مختلف دارو توزیع و تحویل می شود. این داروها شامل واکسن‌ها، خون، ژن‌ها و بافت‌ها، بیوداروها مانند آلرژن‌ها هستند.

هم چنین داروهای تجویزی مانند محرک ها، مواد افیونی و بنزودیازپین ها؛ داروهای بدون نسخه مانند مکمل های غذایی، مواد معدنی، ویتامین ها، داروهای سرماخوردگی، محصولات پوستی، و داروهای رایج سرفه؛ داروها و مواد خام عمده ای مانند ترکیبات شیمیایی ساخت و تهیه دارو نیز در این دسته بندی قرار می گیرند.

این داروها به سه شکل اصلی وجود دارند: داروهای مایع (داروهای دارای الکل و تنتورها)، داروهای پمادی (خمیرها، کرم ها و داروهای ژله ای)، و داروهای جامد (قرص ها و شیاف ها).

زنجیره تأمین سرما برای این داروها که تنوع و تیراژ بالایی دارند و برای دسترسی مردم نیاز به عرضه سریع دارند، اجتناب ناپذیر است. در این راستا مدیریت زنجیره تأمین سرما در صنعت داروسازی از اهمیت بالایی برخوردار است. ( برای آگاهی بیشتر با انواع سردخانه دو مداره آشنا شوید. )

زنجیره تأمین سرما به چه معناست؟

حفظ زنجیره تأمین سرما یا سردخانه دارویی در صنعت داروسازی به دلایل اصلی که در بالا ذکر کردیم از اهمیت بالایی برخوردار است. با ارائه کنترل دما و حفظ زنجیره تأمین سرما ، اثربخشی داروها نیز حفظ می شود.

با این حال، کنترل زنجیره تأمین سرما تنها به حمل و نقل محدود نمی شود. زنجیره تامین سرما باید برای مراحل بعدی که مراحل ذخیره و توزیع است به درستی تهیه شود.

در صنعت داروسازی، زنجیره تأمین سرما سهم عظیم و نقش بسزایی دارد. علاوه بر این، این نقش روز به روز بزرگتر می شود و انتظار می رود که بیشتر از این نیز شود.

با افزایش تنوع داروها با داروهای جایگزین و روش های درمانی در برابر بیماری های مختلف، نیاز به شرایط دمایی متفاوت این داروها اجتناب ناپذیر است. بنابراین برای هر دارو باید شرایط لجستیک متفاوتی فراهم شود و بر اهمیت زنجیره تأمین سرما تاکید شود.

چرا زنجیره تأمین سرما در صنعت داروسازی اهمیت دارد؟

یکی از دلایل اهمیت زنجیره تأمین سرما در صنعت داروسازی مواد بیولوژیکی مورد استفاده است. این مواد به شدت به تغییرات دما حساس هستند. بر این اساس، اطمینان از دمای صحیح در فرآیندهای حمل و نقل و ذخیره سازی و توزیع ضروری است.

مهم ترین شرط تهیه زنجیره تأمین سرما این است که بتوان تجهیزات لازم را تهیه کرد. از جمله این تجهیزات می توان به فریزرهای با دمای بسیار پایین، یخچال های بانک خون، کولر/فریزر کمبی (نوعی از یخچال) و کولر های فضای باز اشاره کرد. ( با سرخانه صنعتی بیشتر آنشا شوید. )

زنجیره تأمین سرما در داروسازی چیست؟

داروسازان را می توان به عنوان یکی از مهم ترین اجزا در کاربرد و پیاده سازی زنجیره تأمین سرما در صنعت داروسازی دید. به خصوص در مرحله نگهداری، اطمینان از زنجیره تأمین سرما در داروخانه ها نقش مهمی ایفا می کند.

داروهایی که در شرایط مناسب و با تامین دمای مورد نیاز به مصرف کننده یا بیمار تحویل داده می شوند، از تمامی خطرات احتمالی مصون باقی می مانند. در این راستا، همه افراد متعلق به این گروه حرفه ای باید به درستی از اهمیت زنجیره تأمین سرما مطلع شوند.

در مورد محصولات دارویی، پرسنل داروخانه باید آموزش های زنجیره تأمین سرما لازم را چه در مراحل تولید و چه در مراحل بعدی توزیع و نگهداری دیده باشند.

به طریق مشابه؛ شیوه های نگهداری، هشدارهای نگهداری، مقررات و روش ها و همچنین آموزش ایمنی باید به داروسازان ارائه شود. در محصولات دارویی، قوانین مربوط به نگهداری و استفاده از محصولات حساس به دما باید رعایت شود.

در صورت عدم رعایت شرایط، محصولاتی که دچار فرسودگی می شوند یا ممکن است خراب شوند، هرگز نباید به مصرف کنندگان تحویل داده شوند و باید در شرایط مناسب دور ریخته شوند.

همچنین برای آگاهی بیشتر میتوانید مقاله سردخانه کانتینری چیست و کاربرد آن را مطالعه کنید. )

شرایط نگهداری ویژه داروخانه ها

بسیاری از محصولات بیولوژیکی برای حفظ اثربخشی خود به اقدامات احتیاطی ایمنی و شرایط نگهداری مختلف نیاز دارند، همان طور که در بسته بندی آن ها مشخص شده است.

این دسته از محصولات بیولوژیکی شامل واکسن های باکتریایی، واکسن های ویروسی و محصولات پلاسما می شود. چنین محصولاتی اغلب به شرایط نگهداری به شکل سرد یا انجماد نیاز دارند.

هم چنین اطمینان از دمای صحیح محصولاتی که نباید منجمد شوند بسیار مهم است. شاخه دارویی زنجیره تأمین سرما در صنعت داروسازی نیز از این نظر حائز اهمیت است.

هم چنین ممکن است محصولات بیولوژیکی وجود داشته باشند که باید در دمای اتاق نگهداری شوند. به همین ترتیب، در صورت قطع برق، تا زمانی که تغییر عمده ای در دمای تجهیزات ذخیره سازی مانند فریزر یا یخچال ایجاد نشود، می توان این محصولات را با حفظ اثربخشی آن ها نگهداری کرد.

در این مرحله، دانش و تجربه داروساز وارد عمل می شود. اما اگر سوالی در مورد شرایط نگهداری در ذهن داروسازان ایجاد شود، حتما باید با سازنده مشورت کنند. به این ترتیب، هر گونه وضعیت اختلافی در مورد اثربخشی دارو برطرف می شود.

در تمامی داروخانه ها نمودارهای پایش دمای ماهانه و فرم های پایش دمای روزانه کولر داروخانه باید به طور مرتب توسط داروساز مسئول مربوطه پر شود. از این طریق می توان شرایط زنجیره تأمین سرما را فراهم کرد.

شرایط سردخانه دارو

اولین پارامتری که در زمینه شرایط نگهداری محصولات دارویی در یک سردخانه دارو مطرح می شود، دما است. دمای مطلوب برای نگهداری هر دارو وابسته به مشخصات آن دارو بوده و توسط تولید کننده تعیین می شود. به طور کلی می توان شرایط مختلف نگهداری داروها را بر اساس دما به صورت زیر دسته بندی کرد:

• نگهداری در دمای محیط: °C25 – °C20 (با انحراف مجاز بین °C15 تا °C30)
• نگهداری در دمای محیط کنترل شده: °C25 – °C20
• نگهداری خنک: °C15 – °C8
• نگهداری در دمای یخچال: °C8 – °C2
• نگهداری در دمای فریزر: °C10 – °C25-

اما برای تأمین شرایط مطلوب نگهداری داروها در سردخانه نمی توان تنها به عدد دما اکتفا کرد، بلکه باید ثبات، یکنواختی و سرعت بازیابی دما را نیز در نظر گرفت.

همچنین شما میتوانید برای آگاهی بیشتر مقاله انواع عایق سردخانه و بهترین عایق برای سردخانه را مطالعه کنید. )

ثبات دمایی

ثبات دمایی بیانگر توانایی سردخانه در نگه داشتن دما طبق مقدار تنظیم شده، حتی در چرخه های خاموش و روشن شدن کمپرسور یا چرخه های دیفراست است.

به عبارت دیگر هر چه نوسانات دمایی سردخانه در طول زمان کمتر باشد، ثبات دمایی آن بیشتر است و این امر برای سردخانه های دارو پارامتر مهمی محسوب می شود.

یکنواختی دما

یکنواختی دما نشانگر توزیع برابر سرمایش در نقاط مختلف سردخانه است. بدین ترتیب، هر چه اختلاف دما بین نقاط مختلف سردخانه کمتر باشد، یکنواختی دما در سردخانه بیشتر است.

یکنواختی دما در سردخانه به کاربران این اطمینان را می دهد که همه محصولات انبار شده در سردخانه، فارغ از این که در کدام قفسه قرار گرفته اند، در محدوده دمایی مطلوب نگهداری می شوند. در یک سردخانه دارو این پارامتر اهمیت بیشتری نسبت به سایر سردخانه ها دارد.

بازیابی دما

هر بار که درب سردخانه باز می شود، دمای محیط داخل آن افزایش یابد. لذا سیستم سرمایشی سردخانه فعال می شود تا دما را دوباره به مقدار تنظیم شده باز گرداند.

مدت زمانی که طول می کشد تا دمای سردخانه پس از باز و بسته شدن درب، به دمای تنظیم شده باز گردد نشان دهنده سرعت بازیابی دما در سردخانه است.

برای اطمینان از این که باز شدن درب سردخانه موجب افزایش دمای محصولات دارویی داخل سردخانه نمی شود، لازم است که بازیابی دما در سردخانه های دارو با سرعت کافی انجام شود.

هدف از زنجیره تأمین سرما در صنعت دارو چیست؟

زنجیره تأمین سرما در صنعت دارو بیش از هر چیز یک الزام قانونی است. هدف از زنجیره تأمین سرما محافظت و کنترل محصولات دارویی در دمای مناسب، از تولید تا ذخیره سازی و سپس به مصرف کننده است.

اگر زنجیره تأمین سرما شکسته شود، داروها ممکن است اثربخشی خود را از دست بدهند. حتی می تواند در محصولات بیولوژیکی مانند واکسن یا پلاسما خطرات مرگبار ایجاد کند.

بنابراین، هدف از زنجیره تأمین سرما در صنعت داروسازی را می توان نگهداری داروها به نحوی که اثربخشی آنها حفظ شود و به دست مصرف کنندگان رساند، بیان کرد.

در دسته بندی داروهای بیولوژیکی و سایر داروها، آن هایی که به تغییرات دما حساس هستند باید در طول حمل و نقل (و دوره های نگهداری) در محدوده دمای نگهداری سالم تعیین شده توسط سازنده محافظت شوند.

البته تأمین این دماهای مورد نیاز و مشخص شده برای تولیدکننده و مصرف کننده حائز اهمیت است. مصرف کننده می خواهد کارایی مناسب را از دارو دریافت کند.

تا زمانی که مصرف‌کننده از دارویی که تولید می شود، کارایی مورد انتظار را دریافت کند، تولید کنندگان می توانند از قابلیت اطمینان آن یقین حاصل کنند. اگر زنجیره تأمین سرما شکسته نشود و دارو بتواند اثربخشی خود را تا مصرف کننده نهایی ذخیره کند، این اتفاق می‌افتد.

زنجیره تأمین سرما در محیط سردخانه و صنعت داروسازی

دمای محیط یخچالی برای زنجیره تأمین سرما در صنعت داروسازی در محدوده 2+ تا 8+ درجه سانتیگراد است. مهم ترین نکته ای که در مورد محصولات یخچالی باید به آن توجه کرد این است که دمای مورد نیاز برای رسیدن به دمای در محدوده مجاز نیازی به پایین آمدن تا نقطه انجماد ندارد.

به همین ترتیب دما نباید افزایش یابد و از محدوده دمای ایده آل فراتر رود. در صورت بروز این دو حالت، داروها اثربخشی خود را از دست خواهند داد.

سردخانه دارویی در محیط منجمد و صنعت داروسازی

برخی از داروها دارای نیاز به نگه داری در محیط یخچالی هستند، در حالی که برخی دیگر در محیط منجمد عرضه می شوند. دمای ایده آل برای محیط یخ زده را می توان ۱۵- درجه سانتی گراد یا کمتر در نظر گرفت.

ممکن است تشخیص بصری این موضوع که آیا محصولاتی که به محیط منجمد نیاز دارند ذوب شده و دوباره منجمد شده اند یا خیر امکان پذیر نباشد. به همین دلیل داروسازان، مدیران انبار و افرادی که در فرآیند مربوطه دخیل هستند باید در ابتدای فرآیند مورد ارزیابی آزمایشگاهی قرار گیرند.

سخن پایانی

در این مطلب درباره زنجیره تأمین سرما در صنعت داروسازی و سردخانه دارویی و شرایط آن و اهداف آن صحبت شد و سعی شد جوانب مختلف آن مورد بررسی قرار گیرد . شما می توانید سوالات خود را با کارشناسان شرکت فراسرد مطرح نمایید.