همه نکاتی که درباره تونل انجماد IQF باید بدانید

تونل انجماد IQF تجهیزاتی هستند که قادرند مقادیر زیادی از محصولات را در بازه های زمانی کوتاه به حالت یخ زده در آورند، بدون این که محصولات به یکدیگر بچسبند و به شکل توده های یخ زده در آیند. این روش خاص انجماد محصولات غذایی به عنوان روش IQF شناخته می شود.

در این مقاله کلیاتی در خصوص روش انجماد IQF و تونل انجماد IQF ارائه می شود که می تواند برای شناخت بهتر این تجهیزات و کاربردهای آن ها مفید باشد.

فهرست محتوا پنهان

1 روش انجماد IQF

2 تونل انجماد IQF

3 کاربرد تونل انجماد IQF

4 مزایای تونل انجماد IQF

5 انواع تونل انجماد

6 عوامل تعیین کننده قیمت تونل انجماد IQF

7 آیا تونل انجماد IQF ارزش هزینه بیشتر را دارد؟

8 جمع بندی

روش انجماد IQF

عبارت IQF یا Individual Quick Freezing را می توان به «انجماد سریع مجزا» ترجمه کرد. ویژگی متمایز کننده روش انجماد IQF آن است که می تواند اجزاء محصولات غذایی را به صورت مجزا منجمد کند به صورتی که جدا از یکدیگر باقی بمانند و به یکدیگر نچسبند. فریزرهای IQF به طور خاصی طراحی می شوند که لرزش داشته باشند و محصولات تکان داده شوند تا بدون چسبیدن به یکدیگر یخ بزنند. برای آگاهی بیشتر درباره اتواع تونل انجماد مقاله تونل انجماد چیست؟ انواع تونل انجماد را مطالعه کنید.

در صورتی که محصولات غذایی به صورت آرام تر منجمد شوند، ممکن است هنگام یخ زدایی آسیب ببینند. تشکیل کریستال های بزرگتر یخ به دیواره های سلول ها آسیب می زند و موجب کاهش کیفیت ماده غذایی می شود، اما روش انجماد IQF اجازه تشکیل کریستال های بزرگ یخ را نمی دهد.

فرآیند تشکیل کریستال یخ در دماهای بین 1- تا 4- درجه سانتی گراد اتفاق می افتد. فریزرهای IQF محصولات را در دماهای 35- تا 60- درجه سانتی گراد با سرعت بسیار زیادی منجمد می کنند تا هرچه سریعتر از این محدوده دمایی عبور کنند.

این کار موجب می شود که ماده غذایی منجمد شود، بدون این که داخل آن کریستال بزرگ یخ تشکیل شود. بدین ترتیب با انجماد سریع، سلول های داخل ماده غذایی آسیب نمی بینند و کیفیت آن حفظ می شود.

تونل انجماد IQF

تونل انجماد (Tunnel Freezer) یکی از سیستم های انجماد متداول در صنایع غذایی است. به طور خلاصه، تونل انجماد IQF یک تونل با طول نسبتاً زیاد است که مقادیر زیادی از محصولات غذایی را در بازه های زمانی کوتاه منجمد می کند. محصولات بر روی یک نوار نقاله از یک سمت به صورت گرم یا در دمای اتاق وارد آن می شوند و به صورت منجمد از سمت دیگر آن خارج می شوند.

در مسیر ورودی تا خروجی تونل انجماد، هوای سرد با دمای بسیار پایین (35- تا 60- درجه سانتی گراد) و با سرعت زیاد از روی محصولات عبور می کند و موجب کاهش سریع و یکنواخت دمای آن ها می شود.

مهم ترین اجزاء یک تونل انجماد IQF استاندارد عبارتند از:

بدنه عایق که مانع انتقال حرارت از هوای بیرون به داخل تونل و در نتیجه اتلاف انرژی می شود.
یک نوار نقاله که محصولات را در طول تونل جا به جا می کند.
سیستم سرمایشی که وظیفه تأمین برودت لازم برای انجماد محصولات را بر عهده دارد.
اواپراتور و فن هایی که موجب ایجاد جریان هوای سرد روی محصولات می شوند.

شما میتوانید از قیمت تونل انجماد نیر آگاه شوید.

کاربرد تونل انجماد IQF

از تونل انجماد IQF برای انجماد محصولات غذایی مختلفی استفاده می شود که متداول ترین آن ها عبارتند از:

میوه جات
سبزیجات
گوشت
ماهی و میگو

مزایای تونل انجماد IQF

استفاده از تونل انجماد IQF نسبت به سایر روش های انجماد مواد غذایی دارای مزایایی است که مهم ترین آن ها موارد زیر هستند:

سرعت بیشتر، کیفیت بالاتر: همان طور که پیشتر اشاره شد روش تونل انجماد IQF یک روش انجماد سریع است و نام گذاری آن نیز بر همین اساس صورت گرفته است. در این روش محصولات غذایی به جای سه تا چهار ساعت، در عرض چند دقیقه منجمد می شوند. سرعت زیاد انجماد علاوه بر افزایش ظرفیت تولید، موجب جلوگیری از تشکیل کریستال های بزرگ یخ و در نتیجه حفظ کیفیت مواد غذایی می شود.
کاهش اتلاف مواد غذایی: در این روش، میزان هدر رفت مواد غذایی ناشی از انجماد نامناسب به حداقل می رسد.
تمیزکاری آسان: تمیز کاری و ضد عفونی کردن نوار نقاله و قسمت های داخلی تونل های انجماد به راحتی قابل انجام است.
تعمیر و نگهداری آسان تر: تعمیر و نگهداری تونل های انجماد آسان تر از فریزرهای مارپیچ است.
اتوماسیون: عملکرد اتوماتیک سیستم نیاز به نیروی انسانی را کمتر می کند.
امکان تنظیم دستگاه: در تونل انجماد IQF، امکان تنظیم سرعت حرکت نوار نقاله (با استفاده از اینورتر) و همچنین تعویض جنس یا نوع نوار نقاله مطابق نیاز وجود دارد.

انواع تونل انجماد

تونل انجماد IQF را بر اساس نوع سیستم سرمایشی می توان به دو گروه زیر دسته بندی کرد:

سیستم سرمایش مکانیکی: در تونل های انجماد با سیستم سرمایش مکانیکی از سیکل تبرید تراکمی برای ایجاد برودت استفاده می شود. بدین ترتیب سیستم سرمایش آن ها از چهار بخش اصلی اواپراتور، کمپرسور، کندانسور و شیر انبساط تشکیل می شود.
سیستم سرمایش کرایوژنیک (Cryogenic): در این تجهیزات از نیتروژن مایع (دمای °C196-) یا دی اکسید کربن مایع (دمای °C6/56-) به عنوان ماده سرمازا (Cryogen) استفاده می شود. نیتروژن یا دی اکسید کربن مایع در مخازن تحت فشار نگهداری و از طریق لوله کشی به تونل انجماد منتقل می شوند. در تونل انجماد IQF، ماده سرمازا مستقیماً بر روی محصولات تزریق شده و موجب کاهش دما می شود. با توجه به مصرفی بودن ماده سرمازا و در نتیجه نیاز به خرید مرتب آن، هزینه عملیاتی این سیستم ها نسبت به سیستم های مکانیکی بیشتر است.

همچنین تونل انجماد IQF را می توان بر اساس نوع نوار نقاله آن ها به دو دسته زیر تقسیم کرد:

یک نوار نقاله: در این حالت تونل انجماد یک نوار نقاله دارد. این طراحی عمدتاً برای انجماد یک نوع محصول کاربردی است.
چند نوار نقاله: در صورتی که تونل انجماد دارای چند نوار نقاله باشد، می توان از آن برای انجماد همزمان چند نوع محصول استفاده کرد. در این طراحی، معمولاً پارامترهایی مثل دما و سرعت حرکت هر نوار نقاله را می توان به صورت مجزا تنظیم کرد.

از طرف دیگر، جنس و نوع نوار نقاله در تونل های انجماد متنوع است و بسته به شرایط و نوع محصولات غذایی می توان انواع مختلفی از نوار نقاله را به کار برد.

برای مثال نوار نقاله های غیر پیوسته یا چند تکه (Staggered) باعث می شوند که همه طرف های مواد غذایی در معرض سرما قرار گیرند و برای تونل انجماد IQF ایده آل هستند. همچنین برای محصولات غذایی با بافت ظریف، نوارهای نقاله از جنس استیل با سطح صیقلی مناسب هستند.

همچنین بخوانید: سردخانه ماهی و میگو

عوامل تعیین کننده قیمت تونل انجماد IQF

عوامل زیادی بر هزینه یک تونل انجماد IQF اثرگذار هستند. البته یک واحد فرآوری مواد غذایی باید کل هزینه فریز کردن محصولات خود را محاسبه کند و هزینه تجهیزات تونل IQF تنها بخشی از آن است.

برخی از عواملی که باید برای ارزیابی هزینه کلی تونل انجماد در نظرگرفت عبارتند از:

هزینه سرمایش: هزینه سرمایش به صورت هزینه لازم برای فریز کردن هر کیلوگرم از محصولات بیان می شود. برای یک سیستم سرمایش مکانیکی این پارامتر بر اساس هزینه برق مصرفی محاسبه می شود. در سیستم های کرایوژنیک، هزینه سرمایش بر اساس مقدار مصرف نیتروژن مایع یا دی اکسید کربن مایع تعیین می شود.
هزینه عملیاتی و تعمیر و نگهداری: کل هزینه کارکردن دستگاه فریزر، مدت زمان غیر فعال بودن (از جمله سیکل های دیفراست در سیستم های مکانیکی) و مقدار نفر-ساعت لازم برای تعمیر و نگهداری
هزینه اپراتور دستگاه: بعضی از سیستم ها به یک نفر اپراتور برای راه اندازی و کنترل تونل انجماد نیاز دارند.

همچنین قیمت خود یک دستگاه تونل انجماد IQF به عوامل متعددی بستگی دارد که مهم ترین آن ها موارد زیر هستند:

ظرفیت تونل انجماد (بر حسب مقدار محصول منجمد شده در هر ساعت)
نوع سیستم سرمایش (کرایوژنیک یا مکانیکی)
تعداد، نوع و جنس نوار نقاله
سیستم کنترل و میزان خودکار بودن سیستم
نوع ماده غذایی و کاربرد دستگاه

آیا تونل انجماد IQF ارزش هزینه بیشتر را دارد؟

در رقابت های اقتصادی، ضروری است که شرکت ها بر داشتن قابلیت ها و امکاناتی متمرکز شوند که رقبا فاقد آن ها هستند. در مورد صنایع تولید، فرآوری و نگهداری مواد غذایی این رقابت شدیدتر است.

تونل انجماد IQF یکی از مواردی است که می تواند به شرکت های فعال در این حوزه مزیت رقابتی بدهد. این دستگاه ها علاوه بر این که سرعت تولید را افزایش می دهند، کیفیت محصولات را نیز بهبود بخشیده و طعم، بافت و رطوبت محصولات غذایی را به بهترین نحو حفظ می کنند. ( درباره اصول چیدمان مواد غذایی در سردخانه بیشتر بدانید. )

جمع بندی

روش انجماد IQF یکی از بهترین روش های انجماد مواد غذایی است که در آن محصولات غذایی در دماهای 35- تا 60- درجه سانتی گراد با سرعت زیادی منجمد می شوند، به طوری که به یکدیگر نچسبند.

سرعت زیاد انجماد موجب جلوگیری از تشکیل کریستال های بزرگ یخ و آسیب به سلول های مواد غذایی می شود؛ در نتیجه کیفیت ماده غذایی حفظ می شود و خواصی نزدیک به ماده غذایی تازه خواهد داشت.

تونل انجماد IQF دسته ای فریزرهای صنعتی هستند که برای انجماد مواد غذایی از جمله میوه جات، سبزیجات، گوشت، ماهی، میگو و … مورد استفاده قرار می گیرند.

این تجهیزات دارای یک نوار نقاله هستند که مواد غذایی گرم را از یک سمت وارد تونل انجماد کرده و از سمت دیگر به صورت منجمد خارج می کند. در داخل تونل، مواد غذایی در معرض هوای بسیار سرد قرار می گیرند و منجمد می شوند.