راهنمای جامع مقایسه فن کویل و کولر گازی

فن کویل و کولر گازی دو سیستم محبوب برای تأمین سرمایش و گرمایش هستند. اما هر یک دارای مزایا و معایب خاص خود هستند. در این مقاله به مقایسه این دو سیستم از نظر فنی، مصرف انرژی، هزینه‌های نصب و نگهداری، کارایی و استانداردهای مرتبط می‌پردازیم.

فن کویل چیست؟

فن کویل (Fan Coil Unit – FCU) یک سیستم تهویه مطبوع است که از کویل و فن برای توزیع هوا در محیط استفاده می کند. این سیستم با استفاده از آب سرد یا گرم که  توسط چیلر یا بویلر تأمین می شود، به  سرمایش و گرمایش می پردازد. فن کویل‌ها در انواع سقفی، زمینی و دیواری در دسترس  هستند.

کولر گازی چیست؟

کولر گازی (Air Conditioner) یک سیستم مستقل است که از مبرد برای خنک کردن هوا استفاده می‌کند ومعمولاً شامل یک یونیت داخلی (اواپراتور) و یک یونیت خارجی (کندانسور) است.این سیستم به طور مستقیم از انرژی الکتریکی برای تولید سرما استفاده می کند. کولرهای گازی در مدل‌های اسپلیت، پنجره‌ای و مرکزی در دسترس هستند.

مقایسه فنی فن کویل و کولر گازی

در ادامه به مقایسه فنی فن کویل و کولر گازی خواهیم پرداخت؛

نحوه عملکرد

• فن کویل: با انتقال آب سرد یا گرم از منبع مرکزی و توزیع هوا از طریق فن، محیط را خنک یا گرم می‌کند.
• کولر گازی: گاز مبرد را در چرخه تبرید به گردش درآورده و هوای محیط را خنک می‌کند.

میزان مصرف انرژی

• فن کویل: با استفاده از چیلرهای با راندمان بالا، مصرف انرژی کاهش می‌یابد.
• کولر گازی: به دلیل وابستگی کامل به به برق، مصرف بیشتری نسبت به فن کویل دارد.

تأثیر بر کیفیت هوا

• فن کویل: در ترکیب با هواسازها، کیفیت بالاتری از هوای مطبوع ارائه می‌دهد.
• کولر گازی: دارای فیلترهای اولیه است، اما تصفیه هوای آن کمتر از فن کویل است.

تطبیق‌پذیری با محیط

• فن کویل: مناسب برای ساختمان‌های بزرگ مانند هتل‌ها، بیمارستان‌ها،ادارات،دانشگاه ها و…..
• کولر گازی: بیشتر در واحدهای مستقل و فضاهای محدود کاربرد دارد.

هزینه‌های نصب و نگهداری

هزینه‌های نصب

• فن کویل: نیاز به لوله‌کشی آب سرد و گرم دارد که هزینه نصب اولیه را افزایش می‌دهد.
• کولر گازی: نصب ساده‌تری دارد اما در مقیاس‌های بزرگ، هزینه‌های آن افزایش می‌یابد.

هزینه‌های نگهداری

• فن کویل: نیاز به سرویس دوره‌ای برای پاک‌سازی کویل و فیلتر دارد.
• کولر گازی: نیاز به شارژ گاز مبرد و تمیز کردن فیلترها به‌صورت دوره‌ای دارد.

بیشتر بخوانید: 10 مشکل رایج در کولرگازی

 تفاوت فن کویل و کولر گازی از نظر قدرت گرمایش و سرمایش

فن کویل یا کولر گازی؟

انتخاب بین فن کویل و کولر گازی بستگی به نوع کاربری ساختمان، میزان مصرف انرژی، هزینه‌های نگهداری و نیاز به سرمایش و گرمایش یکپارچه دارد. هر دو سیستم کاربردهای خاص خود را دارند و نمی‌توان یک گزینه را به‌طور مطلق برتر دانست.

فن کویل:

فن کویل‌ها ظرفیت سرمایشی و گرمایشی خود را بر اساس دبی آب سرد یا گرم تأمین‌شده از چیلر یا بویلر تنظیم می‌کنند. ظرفیت‌های متنوع آن‌ها (از 200 تا بیش از 2000 CFM) باعث می‌شود در پروژه‌های بزرگ مانند بیمارستان‌ها و هتل‌ها گزینه‌ای مناسب باشند. در سیستم‌های طراحی‌شده مطابق استاندارد ASHRAE Handbook – HVAC Systems and Equipment، قدرت سرمایش آن‌ها بین 2 تا 20 کیلووات قابل تنظیم است.

بیشتر بخوانید: سیستم سرمایشی چیست

کولر گازی:

کولرهای گازی دارای ظرفیت محدودتری هستند و معمولاً برای فضاهای مستقل در مدل‌های اسپلیت تا 36000 BTU/h (حدود 10.5 کیلووات) طراحی شده‌اند. با اینکه در مدل‌های اینورتر عملکرد بهینه‌تری دارند، اما در گرمایش، مخصوصاً در مناطق سردسیر، افت راندمان جدی دارند (مطابق با IEA Heat Pump Report 2023).

نتیجه: برای گرمایش و سرمایش یکنواخت در فضاهای بزرگ، فن کویل برتر است؛ کولر گازی برای واحدهای مستقل و کوچک مناسب‌تر است.

تأثیر فن کویل و کولر گازی بر معماری و زیبایی‌شناسی ساختمان

فن کویل:

فن کویل‌ها در مدل‌های توکار (سقفی، دیواری یا کاستی) قابل نصب هستند و در طراحی‌های مدرن با سقف‌های کاذب هماهنگ می‌شوند. امکان پنهان‌سازی کامل آن‌ها در طراحی معماری داخلی، یکی از مزیت‌های مهم آن‌ها است.

کولر گازی:

کولرهای گازی اسپلیت معمولاً با پنل داخلی قابل مشاهده و یونیت خارجی حجیم روی نما یا تراس نصب می‌شوند. این موضوع می‌تواند جلوه‌ی بصری نمای خارجی و دکوراسیون داخلی را تحت تأثیر قرار دهد.

فن کویل در پروژه‌های معماری با رویکرد مینیمال و لوکس، از لحاظ زیبایی‌شناسی گزینه مطلوب‌تری است.

تفاوت در ورود اکسیژن و کیفیت هوای تازه

فن کویل:

فن کویل‌ها به تنهایی هوای تازه وارد فضا نمی‌کنند. برای تأمین اکسیژن و تهویه، باید با سیستم هواساز (AHU) یا هوای تازه مرکزی ترکیب شوند. این موضوع مطابق با دستورالعمل‌های ASHRAE 62.1 است.

کولر گازی:

کولرهای گازی نیز فاقد سیستم ورود هوای تازه هستند و فقط هوای داخلی را سیرکوله می‌کنند. اما برخی مدل‌های پیشرفته دارای ورودی هوای بیرون هستند که نیاز به لوله‌کشی خاص دارد.

هیچ‌یک به‌تنهایی اکسیژن تازه تأمین نمی‌کنند، اما فن کویل در سیستم‌های تهویه مطبوع مرکزی قابلیت ترکیب با هوارسان‌ها را دارد.

تفاوت مصرف برق و گاز بین فن کویل و کولر گازی

فن کویل:

فن کویل برای سرمایش به آب سرد چیلر (الکتریکی یا جذبی) و برای گرمایش به بویلر (گازسوز یا برقی) نیاز دارد. به‌طور میانگین، مصرف برق فن کویل در مقایسه با کولر گازی کمتر است، زیرا کمپرسور در سیستم مرکزی (چیلر) قرار دارد و مصرف آن بهینه‌تر است.

کولر گازی:

کولر گازی تمام مراحل سرمایش و گرمایش را با برق انجام می‌دهد. حتی مدل‌های دوکاره (Heat Pump) نیز مصرف برق بسیار بالایی دارند، به‌ویژه در زمستان. طبق داده‌های IEEFA، در کشورهای با تعرفه بالای برق، کولر گازی یکی از پرمصرف‌ترین وسایل خانگی به‌شمار می‌رود.

اگر مصرف برق مدنظر باشد، فن کویل به شرط داشتن چیلر/بویلر راندمان‌بالا، گزینه کم‌مصرف‌تری است. کولر گازی هزینه برق بالاتری دارد اما گاز مصرف نمی‌کند.