در این مقاله به معرفی نوع خاصی از سردخانه ها که با نام سردخانه های دو منظوره یا دو مداره شناخته می شوند پرداخته شده است.
لازم به ذکر است که با توجه به تعریف و توضیحاتی که در ادامه ارائه شده است، عبارت «سردخانه دو مداره» از نظر فنی نادرست بوده و عبارت درست برای نام گذاری این سردخانه ها، «سردخانه دو مداره» است. با این حال، در بازار و صنعت تهویه مطبوع کشور، این سردخانه ها به هر دو نام ذکر شده شناخته می شوند.
آشنایی با سردخانه دو مداره
سردخانه دو مداره یکی از بخش های مهم تکمیل کننده زنجیره تولید تا مصرف مواد غذایی و دارویی هستند. از سردخانه ها در فرآیند تولید برخی از این محصولات و همچنین به عنوان انبار در مراحل پس از تولید استفاده می شود.
مهمترین کار سردخانه دو مداره آن است که با کاهش دمای محصولات غذایی و دارویی سرعت فاسد شدن آن ها را کاهش می دهد، هرچند در سردخانه عوامل دیگری مثل رطوبت نسبی هوا نیز کنترل می شود تا ماندگاری محصولات به حداکثر برسد.
به طور کلی سرعت واکنش های شیمیایی وابستگی زیادی به دما دارند و با کاهش دما سرعت این واکنش ها نیز کاهش پیدا می کند. به همین دلیل، نگهداری مواد غذایی و دارویی فاسد شونده در سردخانه موجب افزایش ماندگاری آن ها می شود.
در واقع نگهداری این مواد در سردخانه، موجب کاهش سرعت واکنش های شیمیایی منجر به فساد آن ها شده و در نتیجه می توان این محصولات را برای مدت بیشتری نگهداری نمود. ( برای آگاهی بیشتر میتوانید جدول نگهداری مواد غذایی در سردخانه را بخوانید. )
دسته بندی سردخانه های تک منظوره
یکی از مهم ترین دسته بندی های سردخانه ها بر اساس دمای آن ها انجام می شود. بر این اساس، سردخانه های تک منظوره به دو دسته سردخانه های بالای صفر و زیر صفر تقسیم می شوند. برای معرفی سردخانه های دو منظوره لازم است که ابتدا با این دو گروه از سردخانه ها آشنا شویم.
سردخانه بالای صفر
سردخانه بالای صفر همان طور که از نام آن ها مشخص است بالای صفر بوده و معمولاً بین 2 تا 8 درجه سانتی گراد است. از این سردخانه ها برای نگهداری محصولاتی مثل میوه ها، سبزیجات، خشکبار، لبنیات و همچنین نگهداری کوتاه مدت گوشت ها استفاده می شود.
سردخانه زیر صفر
دما در این سردخانه ها زیر صفر بوده و می تواند به حدود 40- درجه سانتی گراد نیز برسد. بستنی ها، گوشت گوسفند، گاو، مرغ، ماهی، میگو و سایر محصولاتی که برای انبار شدن مناسب نیاز به دماهای زیر صفر دارند باید در سردخانه های زیر صفر نگهداری شوند.
همچنین از سردخانه زیر صفر ا برای پیش سرمایش(Pre-cooling) میوه ها و سبزیجات نیز استفاده می شود.
سردخانه های دو مداره یا دو منظوره
سردخانه های دو منظوره، دسته ای از سردخانه ها هستند که در آن ها قابلیت تنظیم دما از زیر صفر تا بالای صفر وجود دارد و لذا می توانند هم به عنوان سردخانه زیر صفر، هم سردخانه بالای صفر مورد استفاده قرار گیرند.
البته این به معنای نگهداری هم زمان محصولات مختلف در این سردخانه ها نیست چرا که در یک زمان مشخص این سردخانه ها در یکی از دو حالت زیر صفر یا بالای صفر فعالیت می کنند.
هنگامی که قرار بر تغییر کاربری سردخانه از زیر صفر به بالای صفر (یا بالعکس) باشد، باید سردخانه کاملاً از محصولات قبلی خالی شده و همچنین شستشو و ضد عفونی شود تا بوی محصولات قبلی از آن زدوده شود.
مزیت سردخانه دو منظوره
مهم ترین مزیت سردخانه های دو منظوره فراهم شدن امکان تغییر کاربری سردخانه است. از آن جا که این سردخانه ها بازه نسبتاً بزرگی از دماها را پوشش می دهند، می توانند شرایط نگهداری از طیف وسیعی از محصولات غذایی و دارویی مختلف را تأمین کنند.
البته این مزیت در برابر هزینه اولیه بیشتر برای ساخت این سردخانه ها به دست می آید.
انواع سردخانه دو منظوره
سردخانه های دو منظوره نیز مانند سایر سردخانه ها به دو صورت قابل حمل و ثابت ساخته می شوند.
الف) سردخانه قابل حمل
این دسته از سردخانه ها به صورت کانکس یا اتاقک قابل حمل و به شکل یکپارچه در کارخانه ساخته شده و سپس با جرثقیل و تریلی به محل مورد نظر حمل می شوند. ( درباره قیمت سردخانه قابل حمل بیشتر بدانید. )
ب) سردخانه ثابت
سازه این دسته از سردخانه های دو منظوره در محل استفاده ساخته می شود و قابل حمل نیستند. این سردخانه ها بسته به ظرفیت مورد نیاز، در ابعادی به اندازه یک اتاقک کوچک تا سوله های بسیار بزرگ ساخته می شوند.
سیستم سرمایش سردخانه های دو منظوره
در سردخانه های دو منظوره نیز از سیکل تبرید تراکمی برای ایجاد سرمایش استفاده می شود. لذا مهم ترین اجزاء سیستم سرمایشی این سردخانه ها کمپرسور، کندانسور، شیر انبساط و اواپراتور است.
جمع بندی
سردخانه ها یکی از اجزاء مهم چرخه تولید تا مصرف محصولات غذایی و دارویی هستند. سردخانه ها از نظر دما به دو دسته بالای صفر و زیر صفر تقسیم می شوند که هر دسته برای نگهداری انواع خاصی از محصولات مناسب هستند.
اما سردخانه های دو منظوره دسته ای از سردخانه ها هستند که در هر دو حالت بالای صفر و زیر صفر قابل تنظیم بوده و از آن ها می توان برای نگهداری طیف وسیعی از محصولات غذایی و دارویی استفاده کرد.