دمپر هوا چیست+توضیح کامل انواع و کاربرد آن

دمپر هوا (air damper) جزو رایج ترین المان های یک سیستم توزیع هوا و سیستم های تهویه مطبوع به شمار می آید. این وسیله، انواع مختلفی دارد که برای کاربردها و شرایط خاص، مناسب است.

دمپرهای هوا را می توان در تمام ساختمان هایی که دارای سیستم تهویه مطبوع مرکزی هستند، مشاهده کرد. در این مقاله با ما همراه باشید تا طرز کار، انواع و کاربردهای این وسیله را بررسی کنیم.

دمپر هوا چیست؟

دمپر هوا وسیله ای است که برای توقف یا تنظیم جریان هوای یک کانال، دودکش، جعبه هوای حجم متغیر (variable-air-volume box)، هواساز یا هر تجهیز مشابهی استفاده می شود.

همچنین، دمپر هوا برای جلوگیری از ورود جریان هوا به اتاق هایی که نیاز به تهویه مطبوع ندارند، به کار برده می شود. علاوه بر این از دمپرها به عنوان یک اهرم محافظتی در برابر دود و آتش استفاده می شود.

یک دمپر هوا دارای مکانیسم نسبتا پیچیده ای است که از چندین اجزای متحرک تشکیل شده است. مهم ترین بخش دمپرها، تیغه های آن ها است که با تغییر حالت، میزان جریان هوا را کنترل می کنند.

علاوه بر تیغه ها، دمپر شامل اتصالات، قاب، هوابندی ها، یاتاقان ها، پین های تیغه ها، موتور محرک، محورها، فلنجینگ، میل جک و اجزای دیگری است.

نحوه کار دمپر هوا

دمپرها به دو صورت دستی و اتوماتیک کنترل می شوند؛

دمپر هوای دستی

در نوع دستی، از یک اهرم یا هر مکانیسم دیگری برای کنترل اهرم استفاده می شود. در اغلب سیستم های تهویه مطبوع، از دمپرهای تیغه ای درون یک طوقه (collar) در کانال ها استفاده می کنند.

تیغه ها مانند یک در چرخان، درون دمپر دوران می کنند. دسته تنظیم این تیغه ها، خارج از دمپر قرار گرفته و به کاربر این اجازه را می دهد که میزان هوا را تنظیم کند. در بسیاری از دمپرها، در صورتی که دسته، موازی کانال باشد، بدین معنی است که دمپر به صورت کامل باز است.

دمپر هوای اتوماتیک

در دمپر هوای اتوماتیک، از یک موتور محرک برای این کار استفاده می شود. استفاده از موتور محرک این امکان را فراهم می کند تا کنترلر مرکزی سیستم، بتواند جریان هوای تمام بخش ها را تنظیم کرده و با بیشترین کارایی وظیفه خود را انجام دهد.

دمپرهای اتوماتیک برای سیستم های تهویه مطبوع پیچیده که نیاز به کنترل دقیق چندین محدوده مختلف وجود دارد، مناسب هستند. علاوه بر این، دمپرهای اتوماتیک برای موقعیت هایی که به دلیل کمبود فضا یا هر عامل دیگری امکان تنظیم دستی دمپر وجود ندارد، راه حل مناسبی هستند.

فناوری های جدید برخی از شرکت ها با استفاده از اینترنت اشیا، امکان تنظیم بی سیم و با استفاده از برنامه های مخصوص را برای این دمپرها فراهم کرده است. چنین دمپرهایی دارای یک دریافت کننده و مداری مستقل برای انجام وظیفه خود هستند.

انواع دمپر هوا و کاربردهای هر نوع

دمپرهای دارای تیغه

دمپرها بر اساس نوع تیغه ها به دو نوع تیغه موازی (parallel blade) و تیغه مخالف (opposed blade) تقسیم می شوند که هر یک از این آرایش ها دارای عملکرد و ویژگی های مخصوص به خود است و برای کاربرد خاصی مناسب خواهد بود.

دمپر هوای تیغه موازی

در این نوع از دمپرها، تیغه ها در جهت یکسان و موازی هم دوران می کنند. این نوع از آرایش پره ها زمانی استفاده می شود که تنها حالت های باز و بسته مورد نیاز باشد. به عبارت دیگر، این دمپر برای کنترل میزان جریان هوا مناسب نیست و تنها برای قطع و وصل آن استفاده می شود. ( همچنین شما میتوانید برای آگاهی بیشتر مقاله معرفی بهترین روش های کنترل دستگاه هواساز را مطالعه کنید. )

این تیغه ها زمانی که از حالت کاملا باز به حالت بسته تغییر حالت می دهند، در همان چنیدن درجه ابتدایی دروان، مسیر جریان هوا را تغییر می دهند. این تغییر جهت در راستای کانال حرکت هوا نبوده و به همین دلیل جریان ثانویه ای درون کانال به وجود می آید.

دمپر هوای تیغه مخالف

در دمپرهای تیغه مخالف، تیغه ها در جهت مخالف هم حرکت می کنند و می توانند میزان جریان عبوری را کنترل کنند. مشکل جریان ثانویه یا مولفه سرعت عمود بر جهت حرکت هوا در کانال که در دمپر تیغه مستقیم وجود داشت، به دلیل آرایش خاص دمپر تیغه مخالف، در این دمپر وجود ندارد.

همان طور که در شکل قبل مشاهده می کنید، زمانی که تیغه ها از حالت باز به حالت بسته تغییر شکل می دهند، مقطع عبوری برای جریان هوا کاهش می یابد و به همین دلیل، دبی هوا کمتر می شود. این دمپرها برای شرایط زیر مناسب هستند:

• زمانی که دمپر، سهم بزرگی از افت فشار کل سیستم را به خود اختصاص ندهد.
• سیستم هایی که نیاز به جریان هوای متقارن در پایین دست دمپر دارند.
• ترمینال های کانال کشی شده

دمپر هوای گیوتین شکل زمانی استفاده می شود که سیستم، نیازمند بیشترین میزان هوابندی باشد. این دمپرها، دارای واشری هستند که هوابندی سیستم را به صورت کامل انجام می دهد و به هیچ وجه اجازه عبوره هوا را نمی دهد.

دمپرهای گیوتینی سرعت بسیار زیادی دارند و می توانند جریان هوا را در کوتاه ترین زمان، متوقف کنند. به همین دلیل این دمپرها در مواقع اظطراری مانند وقوع آتش سوزی، کارایی بالایی دارند.

دمپر وزنی

دمپرهای بدون بازگشت مثال بسیار خوبی از دمپرهای وزنی هستند. در این نوع از طراحی، وزنه به دلیل نیروی گرانش، دریچه را بسته نگه می دارد.

تا زمانی که جریان هوا از پشت دریچه به آن نیرو وارد نکند، دریچه بسته باقی خواهد ماند اما با وارد شدن نیرو توسط جریان هوا، دریچه باز شده و جریان عبور می کند. در این نوع از دمپرها، جریان هوا تنها می تواند در یک جهت عبور کند.

دمپر شعاعی

در دمپرهای شعاعی، از چندین تیغه دورانی برای کنترل دقیق هوا استفاده می شود. در این نوع از دمپرها، تمام تیغه های شعاعی باهمدیگر باز شده و به همین دلیل این دمپرها جزو دقیق ترین دمپرها برای کنترل میزان هوا هستند.

دمپر مستطیلی

در دمپرهای مستطیلی از تیغه های پهن و بزرگ که معمولا حول مرکز دمپر دوران می کنند، برای قطع و وصل جریان هوا استفاده می شود. این دمپر به دلیل ایجاد جریان های ثانویه هوا، برای کنترل میزان جریان عبوری مناسب نیست و بهترین کاربرد آن، باز و بسته کردن کانال هوا است.

دمپر هوا در کاربردهای محافظت در برابر آتش

دمپرهای ضد آتش، در صورت وجود هر نوع دود یا آتش، جریان هوا را به صورت خودکار مسدود کرده و محلی که در آن آتش سوزی رخ داده را محدود می کنند.

این کار، علاوه بر جلوگیری از انتشار آتش به سایر بخش ها، آتش موجود را نیز کاهش می دهد. این دمپرها باید در کانال ها و دیوارهای مخصوص و مقاوم در برابر آتش نصب شوند و می توان آن ها را به صورت عمودی یا افقی به کار برد.

تمام دمپرهای ضد آتش در حالت باز نصب می شوند و دارای یک اتصال قابل اشتعال هستند. زمانی که دمای کانال ها از میزان مشخصی عبور کند، اتصال قابل اشتعال، ذوب شده و دمپر با استفاده از یک فنر یا نیروی گرانش، جریان هوا را مسدود می کند.

سخن آخر

دمپر هوا، وسیله ای جهت قطع و وصل و کنترل جریان هوا است. در این مقاله، انواع این دمپرها، ویژگی ها و کاربردهای آن ها را مرور کردیم.

استفاده از دمپرها برای داشتن سیستم تهویه مطبوع با کنترل پذیری بالا، ضروری است و به همین دلیل توصیه می شود بهترین و مناسب ترین دمپر برای کاربرد خود را انتخاب کنید.